Nierzetelne prowadzenie dokumentacji – czym jest i jak się skutecznie bronić?

Przestępstwo unormowane w art. 303 kodeksu karnego określane jest potocznie nierzetelnym prowadzeniem dokumentacji. Obejmuje ono nie tylko dokumentację niekompletną, ale również całkowity brak prowadzenia wymaganej przepisami prawa dokumentacji. Należy również dokonać rozróżnienia dwóch przestępstw, które ze względu na stosunkowo podobną szkodliwość czynu oraz znamiona przestępstwa.

Nierzetelne prowadzenie dokumentacji księgowej

Dotyczy to częstego braku rozróżnienia na nieprowadzenie wcale bądź w części dokumentacji, a fałszowania lub podrabiania dokumentów. Należy zaznaczyć, że podrabianie bądź fałszowanie dokumentów przy prowadzeniu działalności gospodarczej jest uznawane za spełniające przesłanki z przytoczonego przepisu, jeżeli została wyrządzona szkoda majątkowa. Samo jednak podrabianie bądź fałszowanie dokumentów, zostało unormowane w art. 270, a sankcje z niego wynikające bywają surowsze niż za samo nierzetelne prowadzenie dokumentacji. Co zrobić w przypadku oskarżenia o tzw. kreatywną księgowość?

Co obejmuje nierzetelne prowadzenie dokumentacji?

Sam przepis nie ogranicza podmiotu, któremu może zostać wyrządzona szkoda majątkowa. Może to być osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, a w szczególności Skarb Państwa. Sam przepis wskazuje trzy rodzaje działań, które mogą wyrządzić szkodę majątkową: nieprowadzenie dokumentacji, nierzetelne prowadzenie dokumentacji oraz prowadzenie jej w sposób niezgodny z prawdą. Są one stawiane na równi, jako że mogą wyrządzić podobną szkodę poprzez podejmowanie działań bądź zaniechanie ich, pomimo wymogu ustawowego. Zgodnie z przyjętym poglądem, odpowiedzialności nie ponosi tylko podmiot prowadzący działalność gospodarczą, ale także podmiot, któremu zostało zlecone prowadzenie dokumentacji danej firmy, a poprzez swoje działania doprowadza do powstania szkody majątkowej.

Jakie sankcje mogą zostać nałożone za nierzetelne prowadzenie dokumentacji?

Wśród sankcji należy wyróżnić sankcje finansowe, podatkowe oraz karne. W art. 303 k. k. wskazano jednak sankcje karne, których rozróżnienie wynika ze stopnia samej szkody majątkowej. Ogólny wymiar kary pozbawienia wolności został ograniczony do trzech lat. Brak jest wskazania dolnej granicy, dlatego może to być rok, 5 dni czy 3 miesiące. Ustawodawca wskazał jedynie, że wymiar kary nie może przekroczyć 3 lat, jednakże orzekanie tak długiego pozbawienia wolności pozostaje wyjątkiem. Odmienne stanowisko należy przyjąć przy powstaniu znacznej szkody majątkowej. Ustawodawca wskazał dolną i górną granicę, tj. 3 miesiące jako dolną oraz 5 lat jako górną. Spowodowane jest to podwyższonym stopniem szkodliwości danego czynu. Z kolei celem ograniczenia obniżenia surowości kary, za czyny mniejszej wagi, czyli wywołujące mniejszą szkodę bądź wywołane działaniem niemającym na celu powstania znacznej szkody majątkowej, ustawodawca wskazał jako górną granicę rok oraz jako alternatywę wskazał karę ograniczenia wolności.

Autor:

Maciej Szkutnik

Specjalista ds. Podatków

 

Skontaktuj się ze specjalistą